13. Subrahmanya Shashti 13.सुब्रह्मन्य षष्टि:13.సుబ్రమణ్యషష్టి

13. Subrahmanya Shashti:

Subrahmanya shashti—dakshinaayanam—hemanta ruthu—maargashira maas—shuklapaksh—shashti.

Subrahmanya shashti is celebrated in dakshinaayanam, hemanta ruthu, maargashira maas, Shuklapaksh, and on Shashti thithi.

Brihatsaama tathaa saamnaam

gaayatree chandasaa maham

Maasaanaam maarga seershoham

ritoonaam kusumaakarah                                      10—35 

Iam the Brihat-saman among Samaveda chanting, Iam poetic meters among Gayatree, Iam Maargaseersha maasa in months, and I am Kusumakara (Spring)/Vasanta rutu among seasons/Rutus.

Brihat = Great,  Saamam = Intellect, Great intellect is Parabrahman only.

Five senses are akin to cobra snakes. When the sense snakes shall bite no one can know. Five senses are nose, tongue, skin, eye, & ear.  It is imperative to control them. By this it is easier to reach elevated state in kriyayoga sadhana.

In Margashira maas from Shukla paksha Paadyami to Shukla paksha Panchami, if kriyayoga sadhana is done incessantly and intensively for five long days, then on sixth day i.e., Shashti day the meditating sadhak shall be able to control his senses. That means the meditating sadhak shall be able to control smell (nose), taste (tongue), form (eye), touch (skin), & sound (ear). This is called Subrahmanya shashti.

13.सुब्रह्मन्य षष्टि:

सुब्रह्मन्य षष्टि—दक्षिणायन—हेमंत ऋतु—मार्गशीर मॉस—शुक्ल पक्ष—षष्टि

सुब्रह्मन्य षष्टि का त्यौहार दक्षिणायन, हेमंत ऋतु, मार्गशीर मॉस, शुक्ल पक्ष, षष्टि तिथि में बनाते है!   

बृहत्सामतथा साम्नां गायत्री छंदसामहं

मासानां मार्गशीर्षोहं ऋतूनां कुसुमाकरः                        10—35

सामवेदगान में बृहत्साम हु, छंदसों में गायत्री हु, मासों मेंमार्गशीर्ष मास् हु और ऋतुओं में वसंतऋतु मै हु!

बृहत् का अर्थ अधिक, साम का अर्थ मेथस्, ए सब परमात्मा ही!   

पंचेंद्रियो को नाग सांप से तुलना करते है! वे कब काटेगा पता नहीं है! पंचेंद्रियो का अर्थ ज्ञानेंद्रियों कहते है! आँख, कान, जीब, त्वचा, और नाक इन को पंच ज्ञानेंद्रियों कहते है! इन को नियंत्रण करना अत्यंत आवश्यक है! इन का माध्यम से क्रियायोग साधना में उन्नत स्थिति पहुँचना सुलभतर है!

मार्गशिरमास शुक्लपक्ष पाड्यमी से शुक्लपक्ष पंचमी तक यानी इन पाँच दिन तीव्रतर क्रियायोग निष्ट से करने साधक, छठा दिन अथवा षष्टि तिथि में पंचेंद्रियो को नियंत्रित करने में सक्षम होगा! तात्पर्य क्या है की गंध(नाक), रस(जीब), रूप(आँख), स्पर्श( त्वचा), और शब्द(कान) को नियंत्रित कर सकेगा!  इसी को सुब्रह्मन्य षष्टि कहते है!

13.సుబ్రమణ్యషష్టి—దక్షిణాయణం—హేమంతఋతువు—మార్గశిరమాసము—శుక్ల  పక్షము —షష్టి

దక్షిణాయణం హేమంతఋతువు మార్గశిరమాసము శుక్ల పక్షములోని షష్టిని సుబ్రమణ్య షష్టి అంటారు.

గీతలో శ్రీ కృష్ణ పరమాత్మ అన్నారు:

బృహత్సామ తథా సామ్నాం గాయత్రీ ఛందసామహం

మాసానాంమార్గశీర్షోహం ఋతూనాం కుసుమాకరః                  గీత 10—35

సామవేదగానములో బృహత్సామమును, ఛందస్సులో గాయత్రీ, మాసములలో మార్గశీర్షమాసమును, ఋతువులలో వసంతఋతువును నేనే అయియున్నాను.

పంచేంద్రియములను నాగులతో పోలుస్తారు. అవి ఎప్పుడు కాటేస్తాయో తెలియదు. పంచేంద్రియములనగా పంచజ్ఞానేంద్రియములు అని అర్ధము. ముక్కు, నాలుక, కన్ను, చర్మము, మరియు చెవ్వు అనేవి పంచజ్ఞానేంద్రియములు. వాటిని నియంత్రించటము చాలా అవసరము. తద్వారా క్రియయోగాసాధనలో ఉన్నత స్థితికి చేరటము సులభము అవుతుంది. 

మార్గశిరమాసము శుక్ల పక్షములోని పాడ్యమినుండి పంచమి వరకు అయిదు రోజులు తీవ్రమయిన క్రియాయోగము నిష్ఠగా చేసిన సాధకుడు, ఆరవ రోజున అనగా షష్టి రోజున తన పచేంద్రియములను నియంత్రించగలుగుతాడు. అనగా గంధము (మూలాధారము-ముక్కు), రసము (స్వాధిష్ఠానము-నాలుక), రూపము (మణిపుర-కన్ను), వాయు (స్పర్శ-చర్మము), మరియు ఆకాశము(శబ్దము-చెవ్వు)లను నియంత్రించగలుగుతాడు.  దీనినే సుబ్రమణ్యషష్టి అంటారు.